Sanatın İşlevi Nedir?

🎨 SANATIN İŞLEVİ

Tarihsel Rol ve Toplumsal Mesaj Verme Gücü

Tarih boyunca, sonu gelmeyen toplumsal olaylar, din olgusu, kendi varlığını sorgulama ya da içinde yaşadığı dünya ve evrenin gizemlerine dair olmak üzere, insanlığın çözemediği sorunları hep olmuştur. Belki de hiçbir zaman çözemeyeceği bu sorunlar, aynı zamanda, bu sorunlara çözüm üretmeye çalışan insan gruplarını da oluşturmuştur.

Büyücüler, din adamları, filozoflar, bilim insanları ve sanatçılar; binlerce yıldan beri, bu malzemeyi kullanarak toplumsal hayatı şekillendirme konusunda etkili olmuşlardır.

Tolstoy'a göre; "Eski, modası geçmiş dinsel öğretiden doğan duyguları aktaran sanat; kilise düşüncelerine özgü sanat, vatanseverlik duygularını dile getiren sanat, cinsel duyguları içeren sanat, batıl inançlara dayalı korku, gurur, kibir, milli kahramanlara duyulan aşırı hayranlık duygusunu aktaran sanat kötü ve zararlı olarak sayılacaktır."

"Birinin kendi milletine duyduğu özel sevgiyi ya da şehvet duygusunu uyandıran sanat sansür edilecek ve kamuoyu tarafından hor görülecektir. Sadece bir grup insana ulaşabilen duyguları aktaran sanat, önemsiz olarak görülecek, ne suçlanacak ne de övülecektir."

"Genelde sanatın değerlendirilmesi, bugün olduğu gibi ayrı, zengin bir sınıfın yetkisinde değil, bütün insanların yetkisinde olacaktır."

Tolstoy'un, yaklaşık 120 sene önce ve aslında başka bir olguyu anlatmaya çalışırken ortaya koyduğu ve sanatı besleyen kaynaklar olarak gördüğü etkenlerin günümüz koşullarında da hala geçerliliklerini koruyor olmaları ilginçtir.

Bazı açılardan oldukça doğru bir saptama yapmış olsa da sanatın geleceğine yönelik tahmininde aynı başarıyı gösteremediği de rahatlıkla söylenebilir.

Fonksiyonel olan sanat dallarını bir tarafa koyarak sanatın işlevini sorguladığımızda; toplum için doğrudan bir fayda oluşturmak yerine, neredeyse tamamen estetik hazzı tatmine yönelik bir amaç içinde olduğunu görebiliriz.

Tabii ki bu saptama sanatın sadece estetik güzellik ve hoşluk peşinde koştuğu şeklinde algılanmamalıdır. Sanat, mağara devrinden günümüze, topluma bir şeyleri aktarmanın yolu olmuştur.

Yazının olmadığı ya da varsa da okuyanın az olduğu dönemler için üstlendiği fonksiyon çok net ve belirleyicidir. İster büyü amaçlı, isterse dinsel, siyasal ya da toplumsal mesajlar vermeye yönelik olsun sanat en önemli ifade aracı olmuştur.

Sadece haz vermeye yönelik değil; çirkinlik ve bayağılık olarak değerlendirebileceğimiz şeyleri de malzeme olarak kullanmaktan çekinmemiş olan sanat, her türlü kaynaktan beslenmiş ve kendine has bir estetik dil oluşturmuştur.

Sanat yoluyla aktarılan hikaye, olay, öğüt, propaganda ya da bir sanat kavramları, aynı zamanda sanatı da güçlendiren bir etki oluştururlar. Ancak şurası kesinlikle göz ardı edilmemelidir ki sanatta önemli olan ne anlatıldığı değil, nasıl bir sanat diliyle anlatıldığıdır.

Mağara resimlerinden başlayarak, antik dönem heykelleri, ortaçağ katedralleri, Rönesans tabloları ve modern sanat eserlerine kadar, sanat her dönemde toplumun değerlerini, inançlarını ve dünya görüşünü yansıtmıştır.

Sanatın bu iletişim işlevi, özellikle kitle iletişim araçlarının olmadığı dönemlerde daha da kritik bir önem taşımıştır. Sanat eserleri, toplumsal hafızanın korunması ve aktarılmasında vazgeçilmez bir rol oynamıştır.

Günümüzde ise sanat, teknolojik gelişmelerle birlikte yeni formlar kazanmış, ancak temel işlevi olan toplumsal iletişim ve estetik haz verme özelliğini korumuştur.

Sanatın evrensel dili, kültürler arası köprüler kurma ve insanlığın ortak değerlerini paylaşma konusunda benzersiz bir güce sahiptir. Bu güç, sanatı sadece bireysel bir zevk meselesi olmaktan çıkarıp toplumsal bir sorumluluk haline getirmektedir.

Sonuç olarak, sanatın işlevi sadece güzellik yaratmak değil, aynı zamanda toplumsal bilinci şekillendirmek, kültürel değerleri aktarmak ve insanlığın ortak mirasını korumaktır.