Sanat ve Tasavvuf

🎨 SANAT VE TASAVVUF

Sanatçının Estetik Algısı ve Maneviyat İlişkisi

Kainatta cereyan eden her olayı ve orada mevcut olan her varlığı, estetik bir mesaj olarak algılama bakımından insandan daha hassas bir varlık yoktur. Bu kaide normal her insan için geçerliyken, sanatçı olan veya sanat ruhuna ve anlayışına sahip olan insanların bu hassasiyeti çok daha fazladır.

Bir sanatkar, içinde yaşadığı aleme bir aşk ve vecd adamı olarak, estetik bir anlayışla yaklaşır. Bir ilim adamı, müşahede esnasında duygularını susturarak, saf akılla hareket etmeye çalışırken, bir sanatkarın müşahedesinde akıl ve zeka, duygu çağlayanı ile birlikte sürüklenen birer çalı çırpı durumundadır.

İlim adamı duygulardan arınarak, sadece akıl ile doğruyu bulmak isterken, sanatçı, duygularını inceiterek ve yücelterek aşk ve gönül yolu ile gerçeği ve güzeli bulmaya çalışır.

Sanat, sadece duygudan ibaret değildir. Onda, fikrin, tefekkürün ve aklın bütün çilesi vardır. Fakat unutmamak gerekir ki, sanat, ilimden çok ibadete benzemektedir. Bu durumu özellikle İslam sanatkarlarında gözlemek mümkündür.

İslam sanatkarı, tam bir mutasavvıf gibi eser verirken, seyr-i afakî, seyr-i enfüsî ve seyr-i mutlak merhalelerinden geçerek gittikçe yücelen bir güzel idealinin peşine takılır. İşte bundan dolayıdır ki, İslam sanatkarları aynı zamanda ya mutasavvıftırlar yahut da manevî zevklerden haberdardırlar.

Sanat, tasavvuf terbiyesi içerisinde öğrenilir ve uygulanırsa, asıl verim o zaman elde edilir. Bizim sanat eserlerimizde bu müşahade edilmektedir. Bu tasavvuf zevkini mimaride, nakışta ve musikîde yakalamak tamamen bir formasyon meselesidir.

Fakat bu zevki şiirde apaçık görmek mümkündür. Onun için bizim şairlerimizin hazırladıkları her bir divan, tasavvuf okyanusuna doğru yol alan birer ırmak gibidir.

Bu açıklamalardan gayet açık ve net olarak anlaşılıyor ki, sanatla tasavvuf, diğer bir tabirle, sanatçı ile maneviyat arasında çok sıkı bir alâka vardır. Sanat eseriyle maneviyat arasında böyle bir alâka söz konusu olunca, dolaylı olarak sanatçı-maneviyat ilişkisi gündeme gelmektedir.

O halde, çeşitli dallarda yetiştirilecek sanatçıların nasıl bir eğitimden geçmeleri gerekir ki, istenilen evsafta sanatçı meydana gelsin. Şimdi de sanat eğitimi konusuna geçelim.