İki Dirhem Bir Çekirdek

`İKİ DİRHEM BİR ÇEKİRDEK

Giyim kuşamına özen göstermiş, şık ve süslü kıyafetleriyle dikkat çeken insanlar hakkında sık sık "iki dirhem bir çekirdek" sözü kullanılır. Bu yakıştırma, ağırlık ölçüsü olarak okkanın kullanıldığı eski devirlerden kalmadır.

Belki biliyorsunuz, bir okka bugünkü ölçülerle 1283 gram tutar. Okkanın dört yüzde birine, dirhem adı verilirdi. Şimdiki gram ile aynı birim olduğunu sanarak gram diyecek yerde dirhem denilmesi hatalıdır. Dirhem, daha ziyade hassas teraziler için kullanılan bir ölçüdür.

Ancak sarraflar, dirhemden daha hassas ölçümler için bir ağırlık birimi daha kullanırlar. Buna çekirdek denir ki toplam, beş santigram karşılığıdır. Eski devirlerin en kıymetli parası olan bir Osmanlı altını, toplam iki dirhem ve bir çekirdek ağırlığa sahiptir.

Bu durumda süslenmiş kimselere, iki dirhem bir çekirdek yakıştırmasında bulunanlar, mecaz yoluyla onlara altın demiş olurlar ki bizce pek zarif bir nüktedir.

Türk dilinde bu tür deyimler, geçmişten günümüze kadar uzanan kültürel bir mirasın parçasıdır. Her deyimin arkasında, o dönemin yaşam tarzını, ticaret anlayışını ve sosyal yapısını yansıtan derin anlamlar bulunur.

Eski Osmanlı döneminde ticaret hayatının ne kadar gelişmiş olduğunu, bu hassas ölçü birimlerinden anlayabiliriz. Sarrafların kullandığı çekirdek ölçüsü, o dönemin ticari hayatındaki titizliği gösterir. Beş santigram gibi küçük bir ağırlığın bile özel bir adı olması, ticaretin ne kadar detaylı yapıldığının kanıtıdır.

Dirhem kelimesi, Arapça kökenli olup, İslam dünyasında yaygın olarak kullanılan bir ağırlık ölçüsüdür. Bu ölçü birimi, sadece Osmanlı İmparatorluğu'nda değil, İslam coğrafyasının birçok yerinde benzer şekillerde kullanılmıştır.

Günümüzde bu deyimi kullanırken, aslında yüzyıllar öncesinin ticaret kültürüne ve dil zenginliğine atıfta bulunmuş oluruz. Dil, sadece iletişim aracı değil, aynı zamanda kültürel belleğin taşıyıcısıdır.

"İki dirhem bir çekirdek" deyimi, görünüşe önem veren ama özde değerli olan kişiler için kullanılır. Bu mecazi anlatım, Türk dilinin ne kadar zengin ve yaratıcı olduğunu gösterir. Bir Osmanlı altınının ağırlığını, insanların değerini anlatmak için kullanmak, gerçekten de zarif bir nüktedir.

Bu tür deyimler, dilimizin tarihsel derinliğini ve kültürel zenginliğini yansıtır. Her kullanışımızda, geçmişle bağımızı güçlendirmiş ve kültürel mirasımızı yaşatmış oluruz.

Sonuç olarak, "iki dirhem bir çekirdek" deyimi, sadece bir benzetme değil, aynı zamanda tarihimizin, kültürümüzün ve dilimizin zenginliğinin bir yansımasıdır. Bu deyimi her kullandığımızda, aslında yüzyıllar öncesinin bilgi birikimini ve kültürel mirasını yaşatmış oluruz.`;