Eski Çamlar Bardak Oldu

`ESKİ ÇAMLAR BARDAK OLDU

Evliya Çelebi, ünlü Seyahatname'sinde Bolu'yu anlatırken şöyle der: "Ab-ı hayat suları ve kutu bozası ve çam ve ardıç bardakları olur kim andan su içen ab-ı hayat-ı cavidan bulur. Ol diyarda ona senek ve boduç derler."

İmdi, çam ağacının işlenmesi kolaydır. Üstelik ağacın bir özelliği de suyu soğuk tutması ve ona lâtif bir koku vermesidir. Piknik arazilerindeki çeşmelerin, çam gövdelerinden akıtılmasının bir sebebi bu olsa gerektir. Ayrıca, çam ormanlarından çıkan kaynak suları da oldukça itibar görür.

Çam ile su arasındaki bu illiyet, Evliya Çelebi'nin de dediği gibi çam ormanları bulunduğu yerlerde ağaçtan yekpare bardaklar (veya boduçlar) yapılıp su kabı olarak kullanılmasına yol açmış.

Çelebi'nin verdiği malûmata göre deyimi "Eski camlar bardak oldu" şeklinde okumak hatalıdır. Gerçi mantıkî olarak eski cam kırıklarının toplanıp yeniden imalâta sokulup bardak yapılması mümkündür. Hatta bir dönemin İslâm fetihlerinde yoksulluktan dolayı kiliselerin küçük çanları da su tası olarak kullanılmış olabilir. Bu durumda "Eski çanlar bardak oldu" diyenler de haklı çıkabilir.

Ancak deyimin şöyle bir hikâyesi anlatılır: Vaktiyle orman köylerinden bir delikanlı, askere gitmiş. O yıllarda askerlik de uzun sürüyor hani. Geri döndüğünde köyün yakınındaki büyük çam ağaçlarının kesildiklerini görüp babasına sebebini sormuş. İşte cevap:

— Oğlum, sorduğun o eski çamlar bardak oldu. Askerde iken sana gönderdiğimiz harçlıklar nereden geldi sanıyorsun?

Bu hikâye, deyimin gerçek anlamını ortaya koyar. "Eski çamlar bardak oldu" sözü, zamanla değişen şartlar nedeniyle değerli olan şeylerin başka amaçlarla kullanılması durumunu ifade eder. Çam ağaçları, bir zamanlar köyün güzelliği ve gururuyken, ekonomik zorunluklar nedeniyle kesilip bardak yapımında kullanılmıştır.

Evliya Çelebi'nin gözlemleri, 17. yüzyılda Anadolu'da çam ağacından yapılan bardakların ne kadar yaygın olduğunu gösterir. Bu bardaklar sadece pratik değil, aynı zamanda sağlıklıydı. Çam ağacının doğal antibakteriyel özellikleri, suyu temiz tutar ve ona hoş bir tat verirdi.

Günümüzde plastik ve cam bardaklar çam bardakların yerini almış olsa da, geleneksel el sanatlarına olan ilgi artmaktadır. Doğal malzemelerden yapılan ürünler, hem çevre dostu hem de sağlıklı alternatiferler sunmaktadır.

Sonuç olarak, "Eski çamlar bardak oldu" deyimi, sadece bir değişim hikâyesi değil, aynı zamanda geçmişten günümüze uzanan kültürel mirasımızın bir parçasıdır. Bu deyim, hayatın getirdiği zorunluklar karşısında insanların nasıl çözümler ürettiğini ve değerli olanın farklı şekillerde hayatta kalabildiğini gösterir.`;